Boyun Fıtığı Tedavisi
Boyun fıtığı yani servikal disk hernisi sıklıkla servikal omurlardan C6-C7 ve C5-C6 omurları arasında oluşmaktadır. C1-C2 omurları arasında disk yapısı bulunmadığı için bu omurlar arasında fıtık oluşmamaktadır.
Boyun fıtığında şikayetler genellikle kollara yayılan karıncalanma, ağrı, güçsüzlük, his kaybı, yanma, uyuşukluk şeklinde olurken bazen ileri basılarda yürüme bozukluğu, baş ağrısı hatta felce kadar ilerleyen durumlar oluşmaktadır.
Boyun fıtığı tedavisinde bazı özel durumlar dışında ilk olarak ameliyatsız yöntemler denenmelidir. Bunlar arasında ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, istirahat, boyunluk, fizik tedavi yöntemleri ve bazı hastalarda algoloji doktorlarının uyguladığı enjeksiyon yöntemleri bulunmaktadır. Bu tedavilerle hastaların %90’ından fazlası ameliyatsız olarak iyileşebilmektedir. Burada önemli olan hangi hastaların ameliyat gerektirdiğidir.
Boyun Fıtığında Hangi Hastalarda Ameliyat Gereklidir?
Hekime başvuru anında ilk muayenede ciddi bir güç kaybı varsa (nörolojik defisit) ve bu ilerleyici ise çok vakit kaybetmeden cerrahi planlanmalıdır. Burada güç kaybının değerlendirilmesi önemlidir. Hafif güç kayıplarında hemen her zaman cerrahi müdahale gerekli değildir. Burada hekimin muayenesi çok önemlidir. Hafif güç kaybı var ve ameliyatsız yöntemlerle takip ediliyorsa hasta mutlaka sık aralıklarla aynı omurga cerrahisi uzmanı tarafından muayene edilmelidir. Bu takiplerde güç kaybında artış olursa cerrahi tedaviler söz konusu olmaktadır.
Boyun fıtığına bağlı şikayetler ameliyatsız yöntemlerle geçmiyorsa ve hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkiliyorsa yine cerrahi tedaviler düşünülmelidir.
Ameliyatsız Yöntemler Ne Kadar Süre Denenmelidir?
Genel olarak 6 ay cerrahi olmayan tedaviler denenebilir. Ancak bu hastanın tolerans kapasitesine ve yaşam kalitesini ne kadar etkilediğine bağlı olarak da değişebilmektedir. Bazı hastalarda oluşan şiddetli semptomlar kuvvetli ağrı kesiciler ve algolojik işlemlere rağmen hiç gerileme göstermiyorsa bu hastaları ısrarla uzun bir süre ameliyatsız takip etmek, hasta yaşam kalitesini ve iş hayatını oldukça olumsuz etkileyecektir. Burada hastanın sık aralıklarla yapılan muayenesi cerrahi kararı belirleyecektir. Hastanın sosyal yaşantısı, ağrıya toleransı, güç kaybının olup olmaması gibi bütün bu faktörler takip eden muayenelerde göz önünde bulundurularak hastaya cerrahi tedaviler hakkında gerekli bilgilendirmeler yapılmalıdır.
Boyun Fıtığında Hangi Ameliyatlar Yapılmaktadır?
Boyun fıtığı ameliyatlarında boynun ön tarafından (anterior) ve arka tarafından (posterior) olmak üzere iki yoldan da yapılan ameliyatlar mevcuttur. Her iki yolla da yapılan ameliyatta amaç bası yapan fıtığı ortadan kaldırmaktır. Günümüzde anterior girişimler yani ön taraftan yapılan ameliyatlar daha sıklıktadır. Posterior yani boynun arkasından yapılan ameliyatlar her fıtık için uygun değildir ve seçilmiş bazı vakalarda uygulanmaktadır.
Önden yapılan ameliyatlar arasında anterior servikal diskektomi ve füzyon ameliyatları (ACDF) boyun fıtıkları ameliyatlarında halen altın standart ameliyatlardır. Bu cerrahi işlemde hastanın boynunun ön tarafından yaklaşık 3-4 cm’lik bir kesi ile girilmekte ve mikroskop eşliğinde omuriliğin ön tarafından bası yapan fıtık temizlenip disk mesafesine kafes denilen materyal yerleştirilmektedir. Bazen ön taraftan bir plakla da sistem desteklenmektedir. Bunun amacı operasyon yapılan seviyedeki omurların birbirine kaynamasıdır.
Diğer bir yöntem, uygun hastalarda servikal disk protezi denilen omurlar arasında harekete müsaade eden sistemlerle yapılan işlemlerdir. Bu işlem de aynı şekilde yapılmakta, sadece kafes yerine protez yerleştirilmektedir. Boyun omurları arasında instabilite denilen anormal hareketlilik olmayan hastalarda protez seçeneği de hastalarla konuşulmalıdır. En önemli dezavantajı uzun dönemde protez etrafında heterotopik ossifikasyon denilen aşırı kemikleşme dokusu oluşup protezin fonksiyonunu kaybetmesidir. Ancak seçilmiş hastalarda sonuçlar oldukça iyidir.
Posterior yani ense tarafından arkadan yapılan girişimler özellikle foraminal disk hernileri denilen fıtığın oldukça dış tarafta olduğu vakalarda uygulanmaktadır. Burada yine arka taraftan yapılan 5-6 cm'lik kesi ile ya da kapalı yöntemlerle yaklaşık 1 cm'lik kesilerle girilerek mikroskop kontrolünde fıtık materyali boşaltılmaktadır. Ancak her hasta bu yöntem için uygun değildir. Özellikle santral yerleşimli disk hernilerini arka taraftan almaya çalışmak felç riskini artırmaktadır.
Ameliyat sonrası dönemde yapılan tekniğe bağlı değişmekle birlikte hastalarda 1 ay boyun hareketleri basit bir boyunluk kullanarak kısıtlanmaktadır. 1 ay sonunda kontakt sporlar dışında günlük aktivitelere izin verilmektedir. Genellikle 6 ay sonunda radyolojik incelemelerde sorun yoksa kontakt sporlara da izin verilmektedir.